Aandelen (shares of stock) zijn participaties in het kapitaal van een onderneming. Als u aandelen koopt, wordt u eigenlijk mede-eigenaar van dat bedrijf, wat betekent dat u deelt in de winst (via dividend) en meebeweegt met de koersontwikkeling van het aandeel op de beurs. Aandelen behoren tot de meest populaire beleggingscategorieën vanwege hun potentieel voor hoge rendementen op de lange termijn. Historisch gezien hebben aandelenmarkten wereldwijd een gemiddeld jaarlijks rendement van rond de 7-8% behaald, wat neerkomt op zo’n 5% rendement bovenop de inflatie. Hiermee hebben aandelen op lange termijn elke andere grote beleggingscategorie verslagen. Dit hoge rendementspotentieel gaat echter gepaard met hogere volatiliteit en risico: de koers van een aandeel kan op korte termijn sterk schommelen. Het is niet ongebruikelijk dat aandelen in een slecht beursjaar 20% of meer dalen, maar in goede jaren kunnen ze ook met vergelijkbare of grotere percentages stijgen.
Waarom beleggen in aandelen? Aandelen bieden de kans op kapitaalgroei en vaak dividendinkomsten. Bedrijven groeien in waarde als ze winst maken en uitbreiden, en als aandeelhouder profiteert u daarvan. Aandelen kunnen ook bescherming bieden tegen inflatie op de lange duur, omdat bedrijven prijzen van hun producten/diensten kunnen verhogen als de kosten stijgen. Voor wie een lange beleggingshorizon heeft en bereid is schommelingen uit te zitten, kunnen aandelen een essentieel onderdeel van de portefeuille zijn voor vermogensgroei. Bovendien heeft u met aandelen directe controle over uw beleggingen – u kunt specifieke bedrijven kiezen waar u vertrouwen in heeft.
Risico’s en aandachtspunten: Individuele aandelen kennen ook specifieke risico’s. Als een bedrijf slecht presteert of failliet gaat, kan uw aandeel waardeloos worden. Daarom is spreiding belangrijk: beleg niet al uw geld in één aandeel, maar bouw een gevarieerde aandelenportefeuille op over verschillende sectoren en regio’s. Voor de gemiddelde belegger kan het uitdagend zijn om de juiste aandelen te selecteren en de ontwikkelingen van elk bedrijf te volgen. Veel beginners kiezen daarom voor indexfondsen of ETF’s (zie verder) om automatisch in tientallen of honderden aandelen tegelijk te beleggen. Maar als u de tijd neemt om u te verdiepen in bedrijven en markten, kunnen individuele aandelenbeleggingen een lonende strategie zijn. Houd wel rekening met kosten (transactiekosten, beurstaks bij aan- en verkoop) en belastingen (dividend krijgt in België 30% roerende voorheffing) op aandelen.
Obligaties zijn eigenlijk leningen: u leent uw geld uit aan een overheid (staatsobligaties) of een bedrijf (bedrijfsobligaties) voor een bepaalde periode, in ruil voor rente (couponrente) en teruggave van het geleende bedrag op de vervaldag. Omdat obligatiehouders vóór aandeelhouders komen bij een eventuele faillissement-afwikkeling, en omdat de inkomsten (rente) meestal vast liggen, worden obligaties gezien als minder risicovol dan aandelen. Dit vertaalt zich echter ook in een lager verwacht rendement. Historisch hebben obligaties wereldwijd een gemiddeld rendement van rond de 2% boven inflatie opgeleverd – beduidend lager dan aandelen, maar wel stabieler en voorspelbaarder.
Waarom beleggen in obligaties? Obligaties bieden stabiliteit en een vaste inkomstenstroom. Ze worden vaak gebruikt om een portefeuille minder volatiel te maken: als aandelen dalen, behouden obligaties hun waarde meestal beter (zeker overheidsobligaties van kredietwaardige landen). Voor beleggers met een defensief risicoprofiel of een korte/middellange horizon, kunnen obligaties een belangrijk onderdeel zijn om kapitaal te beschermen. Ook bieden obligaties periodieke rente-uitkeringen, wat interessant is voor wie regelmatig inkomen uit de belegging wil genereren. Bovendien zijn kortlopende obligaties of spaarbrieven soms een goed alternatief voor een spaarrekening als u voor enkele jaren uw geld kunt missen, met doorgaans iets hoger rendement maar toch relatief laag risico.
Risico’s en aandachtspunten: Hoewel obligaties veiliger zijn dan aandelen, zijn ze niet geheel zonder risico. Een belangrijk risico is het renterisico: als de marktrente stijgt, dalen de prijzen van bestaande obligaties (met lagere coupons) omdat nieuwe obligaties dan aantrekkelijker zijn. Dit betekent dat als u uw obligatie vóór de eindvervaldag zou willen verkopen, u een koersverlies kunt lijden bij gestegen rente. Aan de andere kant, als de rente daalt, stijgen de obligatiekoersen. Houd er ook rekening mee dat bedrijfsobligaties een kredietrisico dragen: de kans (hoe klein ook) dat het bedrijf niet kan terugbetalen. Overheidsobligaties van sterke economieën (zoals Belgische of Duitse staatsobligaties) worden doorgaans gezien als zeer betrouwbaar, terwijl obligaties van zwakkere landen of high-yield bedrijfsobligaties meer risico op wanbetaling in zich dragen. Tot slot is er het inflatierisico: als u een vaste 2% rente ontvangt maar de inflatie is 3%, verliest u reëel gezien koopkracht. Net als bij aandelen geldt dat u het best spreidt over verschillende emittenten en looptijden. U kunt direct individuele obligaties kopen, maar ook via obligatiefondsen of ETF’s in één keer in een mandje obligaties beleggen (handig voor diversificatie). Hou bij belegging in obligaties rekening met transactiekosten en de beurstaks bij aankoop/verkoop, en met roerende voorheffing op de rente (in België doorgaans 30% op de ontvangen rente (coupon)). Over eventuele koerswinst bij verkoop van een obligatie wordt voor particuliere beleggers meestal geen extra belasting geheven.
Indexfondsen en ETF’s (Exchange Traded Funds) zijn beleggingsfondsen die een hele index of mandje met effecten volgen. In plaats van zelf losse aandelen of obligaties te kopen, kunt u met een indexfonds/ETF in één keer beleggen in bijvoorbeeld de volledige BEL20-index, de S&P 500, of een wereldwijd aandelenmandje. Het fonds verzamelt geld van vele beleggers en investeert dat volgens een vooraf bepaalde index of strategie. Het grote voordeel is spreiding: met één transactie krijgt u een breed gespreide portefeuille.
Indexfonds vs. ETF: Een indexfonds is doorgaans een traditioneel beleggingsfonds dat passief een index volgt en meestal dagelijks wordt verhandeld tegen netto-inventariswaarde. Een ETF is heel vergelijkbaar, maar wordt net als een aandeel continu verhandeld op de beurs. In de praktijk worden de termen vaak door elkaar gebruikt, omdat de meeste indextrackers tegenwoordig in ETF-vorm komen. Beide hebben als doel dicht bij de prestaties van de markt te blijven, tegen lage kosten.
Waarom beleggen in indexfondsen/ETF’s? Voor zowel beginners als gevorderden zijn deze instrumenten zeer aantrekkelijk. U hoeft niet zelf de winnende aandelen te selecteren; u volgt gewoon de markt. De kosten zijn vaak laag (veel lager dan bij actief beheerde fondsen) omdat er geen dure fondsbeheerder hoeft te stockpicken. Bovendien bieden ze transparantie – u weet precies welke index of strategie gevolgd wordt – en gemak. U kunt met een relatief klein bedrag al wereldwijd gespreid beleggen. Uit onderzoek blijkt dat op lange termijn veel actief beheerde fondsen het niet beter doen dan indexfondsen na kosten, waardoor passief beleggen via ETF’s voor veel beleggers een slimme keuze is.
Risico’s en aandachtspunten: Hoewel indexfondsen en ETF’s spreiding bieden, bewegen ze natuurlijk nog steeds mee met de markt. Als de hele markt (bijvoorbeeld de wereldindex) daalt, zal uw ETF dat ook doen. Er is dus nog steeds marktrisico. Echter, het specifieke risico van individuele bedrijven is sterk verminderd door de brede spreiding. Let bij de keuze van een ETF op factoren zoals de lopende kosten (TER), het belegde universum (welke regio of sector), en of de ETF accumulerend (herbelegt dividenden) of distribuerend (keert dividenden uit) is. Voor Belgische beleggers is dit laatste van belang vanwege de fiscaliteit: van uitgekeerde dividenden gaat meteen 30% roerende voorheffing af, terwijl bij accumulerende fondsen juist bij verkoop een rekentaks kan gelden op het obligatiedeel van het fonds (de zogeheten Reynderstaks). Daarnaast betaalt u bij aan- en verkoop van fondsen/ETF’s de beurstaks (taks op beursverrichtingen, tarief afhankelijk van het type fonds). Laat u hierdoor niet afschrikken, maar wees zich bewust van deze kosten en kies een fonds dat past bij uw doelen. Indexfondsen en ETF’s zijn in veel gevallen een uitstekend startpunt voor beleggers, omdat ze eenvoud en spreiding combineren.
Naast indexfondsen bestaan er uiteraard actief beheerde beleggingsfondsen. Dit zijn fondsen waarbij een fondsbeheerder actief de beleggingen selecteert in een poging om beter te presteren dan de markt of een bepaalde benchmark. In zo’n fonds betaalt u feitelijk voor de expertise van de beheerder en zijn/haar team analisten, die beslissen welke aandelen of obligaties in het fonds komen en wanneer er gekocht of verkocht wordt. Actieve fondsen kunnen allerlei strategieën en doelen hebben: van een wereldwijd aandelenfonds tot een sectorfonds (bv. technologie), of van gemengde fondsen (mix van aandelen en obligaties) tot zeer specifieke nichefondsen.
Waarom (wel of niet) beleggen in actieve fondsen? Het idee achter actief beheer is dat kundige beleggingsexperts de markt kunnen verslaan door slimme keuzes. In theorie kunt u zo een hoger rendement behalen dan met “de markt volgen” alleen. Bovendien nemen ze u het werk uit handen: u hoeft zelf geen aandelen te selecteren of de markt op te volgen; dat doet de beheerder voor u. Dit kan aantrekkelijk zijn als u weinig tijd of kennis heeft om zelf te beleggen, maar toch meer rendement zoekt dan wat indexbeleggen biedt. Actieve fondsen geven soms ook toegang tot strategieën die moeilijk zelf na te bootsen zijn (bv. een flexibel fonds dat tussen regio’s wisselt op basis van kansen, of een obligatiefonds dat kredietanalyse doet).
Er kleven echter belangrijke nadelen aan actief beheerde fondsen. Ten eerste zijn de kosten meestal een stuk hoger. U betaalt jaarlijks een beheervergoeding (vaak 1% tot 2% of zelfs meer), en bij sommige fondsen ook instap- of uitstapkosten. Deze kosten drukken direct op uw rendement. Ten tweede blijkt uit veel onderzoeken dat de meerderheid van de actieve fondsen er niet in slaagt om op lange termijn hun benchmark te verslaan na kosten. Met andere woorden, u betaalt voor expertise, maar in de praktijk doet een goedkoop indexfonds het vaak net zo goed of beter. Zo presteert meer dan 75% van de actieve fondsen slechter dan hun benchmark over meerdere jaren. Dat betekent uiteraard ook dat een minderheid wél beter doet; de kunst is alleen dat vooraf te weten, wat erg lastig is. Een ander nadeel is dat actieve fondsen minder transparant kunnen zijn (u bent afhankelijk van de rapportage van de beheerder) en dat ze soms hogere belastingdruk kunnen hebben binnenin het fonds door hogere omloopsnelheid.
Samengevat: Actieve fondsen kunnen zinvol zijn als u gelooft in de expertise van een bepaalde beheerder of als u een specifiek beleggingsdoel heeft dat niet eenvoudig via indexproducten te bereiken is. Voor veel particuliere beleggers geldt echter dat een breed gespreid indexfonds/ETF een eenvoudiger, goedkoper en vaak effectief alternatief is. Als u toch in actieve fondsen stapt, let dan op de historische prestaties (met een korrel zout, want verleden biedt geen garantie), de kostenstructuur, en of het fonds past binnen uw risicoprofiel en horizon. Ook hier geldt: spreid uw inzet en ga niet all-in op één enkel fonds of thema.
Onder alternatieve beleggingen verstaan we investeringen die niet in de klassieke categorieën aandelen of obligaties vallen. Dit kunnen tastbare activa zijn zoals vastgoed of edelmetalen, maar ook nieuwere of minder reguliere investeringen. Alternatieven kunnen helpen om extra te spreiden omdat hun rendement soms minder samenhangt met de beurs. Let wel: ze brengen vaak eigen risico’s en complexiteit mee. Enkele voorbeelden:
Conclusie voor alternatieven: Deze categorieën kunnen nuttig zijn om uw portefeuille te diversifiëren en mogelijk beschermen tegen bepaalde risico’s (bijv. inflatie, beurscrashes). Maar ze zijn geen noodzakelijke voorwaarde om succesvol te beleggen. Zeker beginners doen er verstandig aan eerst de basis (aandelen, obligaties/fondsen) op orde te hebben. Alternatieve beleggingen kunnen daarna eventueel als bijgerecht dienen in uw portefeuille, en dan nog met mate.
Tot de derivaten rekenen we financiële producten die afgeleid zijn van een onderliggende waarde (zoals een aandeel, index, grondstof, etc.). Voorbeelden hiervan zijn opties, futures, turbo’s/sprinters en andere hefboomproducten. Met derivaten kunt u vaak met een hefboom werken: u zet relatief weinig inleg in om een grotere positie te controleren. Ze worden dan ook vaak gebruikt voor speculatie op kortetermijnbewegingen of voor hedging (afdekken van risico’s). Bijvoorbeeld, met een optie kunt u tegen relatief lage kosten het recht kopen om 100 aandelen te kopen of verkopen tegen een bepaalde prijs; dit kan u enorme winsten opleveren bij grote koersbewegingen, maar u kunt ook uw hele inleg kwijt als de markt de andere kant op gaat.
Gebruik met uiterste voorzichtigheid: Derivaten zijn in de regel alleen geschikt voor gevorderde beleggers die precies begrijpen hoe ze werken. De hefboom werkt twee kanten op: uw winst kán hoger zijn, maar uw verlies ook. Zo kan bij sommige producten (zoals futures met hoge leverage) zelfs meer dan uw inleg verloren gaan, waardoor u met een schuld kunt eindigen. Ook vergen derivaten timing en inzicht in de markt; ze hebben een beperkte looptijd (opties en futures verlopen op een datum) of financieringskosten (hefboomproducten hebben vaak dagelijkse rente die wordt aangerekend). Voor de meeste particuliere beleggers die gewoon vermogen willen opbouwen, zijn derivaten niet nodig en zelfs af te raden. Pas als u zeer ervaren bent en specifieke strategieën nastreeft (zoals bescherming van uw portefeuille bij dalingen, of kortetermijnspeculatie met beperkte inleg) kunt u overwegen u hierin te verdiepen. Zelfs dan geldt: investeer alleen wat u kunt missen en zorg dat u de mechanismen én risico’s door en door begrijpt voordat u ermee handelt.
Om kosten en tarieven van online brokers te vergelijken, kunt u de volgende stappen volgen:
Enkele belangrijke kenmerken van een goed handelsplatform zijn:
Om de klantenservice en ondersteuning van een broker te beoordelen, kunt u:
Een goede online broker moet een breed scala aan beleggingsproducten aanbieden, zoals:
Om te controleren of een broker veilig en goed gereguleerd is, kunt u: